Điền Tự là con trai thứ sáu của tiền tiết độ sứ Điền Thừa Tự[3], song không rõ mẹ ông là ai. Ông chào đời vào năm 764 dưới thời Đường Đại Tông. Vào lúc này, cha ông là Điền Thừa Tự đang nắm giữ chức Tiết độ sứ Ngụy Bác và bán li khai với triều đình trung ương. Điền Tự là người con trai thứ sáu trong số 11 người con của Điền Thừa Tự[3][4]. Cuối những năm Đại Lịch, Điền Tự được triều đình phong làm Kinh Triệu phủ tham quân.

Tuy có nhiều con trai, nhưng Điền Thừa Tự lại thương yêu người cháu gọi mình bằng chú là Điền Duyệt, vì thế quyết định để Điền Duyệt là người kế tục mình. Năm 779, Điền Thừa Tự qua đời, Điền Duyệt được triều đình nhà Đường công nhận là Tiết độ sứ ở Ngụy Bác[5]. Lúc này Điền Tự vẫn chưa thành niên và phải phục vụ dưới quyền của Điền Duyệt.

Điền Duyệt vốn cảm kích công ơn dưỡng dục của chú mình, vì thế đối xử với anh em Điền Tự rất tốt và hoàn toàn không nghi ngờ họ. Lúc Điền Tự trưởng thành, được phong làm chủ nha quân, tức chỉ huy quân bảo vệ phủ tiết độ. Điền Tự bản tính hung hiểm, hay phạm tội, tuy không bị trừng phạt nặng nhưng có lần ông đã bị Điền Duyệt giam giữ mấy ngày, vì thế ông sinh ra oán hận Điền Duyệt. Do trong trấn Điền Duyệt chủ trương tiết kiệm, hạn chế cả chi tiêu của anh em trong họ, vì thế Điền Tự cảm thấy mình phải sống thiếu thốn và càng oán giận anh hơn[3].

Từ năm 781, Điền Duyệt liên kết với Lý Duy Nhạc (về sau là Vương Vũ Tuấn) ở Thành Đức[6], Chu Thao ở Lư Long[7] và Lý Nạp ở Tri Thanh[8] chống lại nhà Đường, sử gọi là loạn tứ trấn. Đến mùa xuân năm 784, khi Đường Đức Tông hạ chiếu thư xá tội, thì ba trấn Ngụy Bác, Thành Đức, Tri Thanh đã xin hàng phục[9]. Đức Tông cử đại thần Khổng Sào Phụ đến Ngụy châu thủ dụ quân sĩ của Điền Duyệt. Trong một đêm Điền Tự cùng các em và cháu uống rượu với nhau, trong tiệc ông không ngớt lời chỉ trích Điền Duyệt. Có một người cháu (không rõ tên) lên tiếng can ngăn. Tự giận, giết cháu đi. Đến lúc tỉnh rượu, ông mới hối hận, sợ Điền Duyệt biết chuyện, bảo rằng:

Rồi quyết ý làm phản. Đêm ngày 26 tháng 3, Điền Duyệt thiết yến đãi Khổng Sào Phụ, khi trở về đã say khướt. Điền Tự cùng tả, hữu hơn 10 người kéo vào nơi ở của Điền Duyệt, giết chết ông ta. Sau đó giả lệnh của Duyệt, triệu các tướng Thái Tế, Hỗ Ngạc, Hứa Sĩ Tắc... đến chỗ mình rồi giết nốt; lại giết mẹ Điền Duyệt là Mã thị, tư thông với vợ Duyệt là Cao thị. Từ đó ở Hà Bắc, việc tàn hại cốt nhục xảy ra thường xuyên. Giết xong Điền Duyệt, Điền Tự sợ các tướng chẳng phục nên chạy ra Bắc môn, được ình Tào Tuấn, Mạnh Hi Hựu cho quân đến đưa Tự về phủ, tôn làm lưu hậu ở trấn. Ngày hôm đó, Tự bảo với quân sĩ: Nghịch tặc đang đêm xông vào phủ giết chết Bộc xạ rồi, đổ tội này cho Hỗ Ngạc, cắt đầu ông ta tế lễ cho Điền Duyệt. Sau đó báo việc cho Khổng Sào Phụ, nói rằng anh mình bị nghịch tặc giết hại, lấy Tự làm lưu hậu. Anh trai của ông là Điền Luân cũng bị chết trong loạn binh[3]. Triều đình phong cho Điền Tự làm Tiết độ sứ mới ở Ngụy Bác[10]. Mấy hôm sau quân sĩ mới biết kẻ chủ mưu thực sự là Điền Tự, nhưng lúc đó ngôi vị của Tự đã vững chắc nên không ai dám ho he cả.